دانشنامه خراسان: ژوئن 2012

۱۳۹۱ تیر ۷, چهارشنبه

جنبش کوپراتیفی در افغانستان

جنبش کوپراتیفی در افغانستان

تعریف :کوپراتیف عبارت ازانجمن اجتماعی تعدادی است که بر بنیاد تقویه اقتصادی بنا شده باشد. این انجمن روی علایق مشترک،اهداف مشترک مساعی مشترک سهمگیری مشترک وضرورت مشترک استوار باشد .هدف غائیه مشترکین کوپراتیف رسیدن به یک وضع اقتصادی بهتر که متکی براساسات اداره دموکراسی وسهم گیری مساویانه درتأمین سرمایه مورد نیازومتقبل شدن نفع وضرر مشترک باشد ویا "کوپراتیف انجمنی است که افرادآن به روی علائق واهداف معین متکی بر اساسات اداره مشترک به منظورنایل شدن به یک وضع بهتراقتصادی واجتماعی تشکیل میشود"کوپراتیفها واتحادیه های آن سازمانهای اجتماعی واقتصادی دهقانان،کسبه کاران وسایرزحمتکشان میباشد که داوطلبانه جهت تحقق اهداف خویش متحدشده اند".

تاریخچه

برای نخستین بار در سال ۱۳۳۳ کوپراتیفهای کشاورزی در افغانستان ایجاد گردید. در ابتدا به تعداد ۱۱۳کوپراتیف زراعتی توسط مولدین پوست قره قل وکرم پیله تشکیل گردید .روند توسعه کوپراتیفها با تاسیس نظام جمهوری درافغانستان ارتقا یافت. درر سال 1352 در قانون کوپراتیفها تعدیلات بوجود آمد. که بنفع کشاورزان تمام شد. متعاقباً در سال ۱۳۶۰ قانون جدید کوپراتیف ها در کشور نافذ و امتیازات بیش تری برای کوپراتیف ها در نظر گرفته شد. در دوره سلطنت محمد ظاهرشاه موضوع تشکیل وانکشاف کوپراتیفها دردهات در پلان سوم انکشافی دولت گنجانیده شد. و هم برای تطبیق تاسیس وپیشبرد کار کوپراتیفها دولت مساعدت مؤسسه کاروکارگرجهانی (ILO) را جلب نمود." این مؤسسه با موجودیت سه کارشناس فعالیت خویش راآغازنمود وموفق به تشکیل ۵انجمن کوپراتیفی گردید. درسال ۱۳۴۲ کوپراتیفها استهلاکی تحت سرپرستی ورهنمایی ریاست انکشاف دهات درولایات لوگر فعالیت خویشرا آغاز نمود .( درپایان سال ۱۳۴۸ریاست انکشاف دهات منحل وامورسرپرستی ریاست انکشاف کوپراتیفهای مذکوربه دوش وزارت زراعت سپرده شد که متأسفانه به این کارتیم کاروکارگر(ILO) همکاری خودراقطع ودرپهلوی آن موسسۀ دیگربه نام پروژه کریدیت وکوپراتیفهای زراعتی برای افغانستان (PACCA) به کمک مالی کشورسویدن ازطریق (FAO) یامؤسسه خوراکه وزراعتی جهانی به منظورایجاد وگسترش نهضت های کوپراتیفی درافغانستان دست به کارشدند). در سال ۱۳۴۹ ریاست بنام ریاست کوپراتیفهای زراعتی در چوکات وزارت زراعت تاسیس گردید. فعالیت این ریاست در چوکات سازمان غذائی وزراعت جهانی به امداد مالی حکومت سویدن (SIDA) بپیش برده میشد. " این اداره کوپراتیفها را در تهیه قرضه زراعتی ، مواد زراعتی،فروش وعرضه محصولات زراعتی وغیره مسائل کوپراتیفی،همکاری می نمود. پروژه متذکره دارای دومرکزانکشافی بود که یکی آن درکوهدامن ودیگرآن دربغلان فعالیت مینمود ودارای یک مرکزتربیوی نیزبودکه دربادام باغ موقعیت داشت،که دراین کوپراتیفها تقریباً ۱۸۳هزارتن عضویت داشتند وتولیدات کوپراتیفهای زراعتی رامیوه جات، سبزیجات،پنبه،لبلبوتشکیل میداد.کوپراتیفهای زراعتی مذکوردرحدود۶۰۰۰تن ازمحصولات مازاد خودرادربازارهای داخلی،۱۳۰۰تن انار،۲۰۰۰تن کشمش،۷۹تن کنجد،۳۲۵تن پسته رادرمارکیتهای خارجی به قیمت مناسب به فروش رسانیدند که دربلندبردن سطح زندگی وحیات اقتصادی اعضای کوپراتیف تأثیرمفید اقتصادی به جا گذاشت. بعداًباگذشت زمان درسال ۱۳۵۲به تاریخ ۲قوس قانون کوپراتیفهانافذ و الی سال ۱۳۵۷در۱۲ولایت کشوربه فعالیت آغازنمود.در ایام که قانون کوپراتیفهانافذ شد چنین تجویزبه عمل آمدتادرسال یک ولایت تحت ساحه فعالیت های کوپراتیفی درآورده شود. تابرج حمل ۱۳۵۷،تعداد۱۳۵انجمن کوپراتیفی در۱۱ولایات کشور تأسیس گردیده بودکه ازآن جمله ۱۲۴کوپراتیف ابتدایی زراعتی،۶کوپراتیف صنعتی ۴کوپراتیف استهلاکی و۱کوپراتیف زنبورداری عملاً فعال بود.ازسال ۱۳۵۷به بعدپروگرام عاجل تأسیس کوپراتیفهای زراعتی عملی گردید چنانچه دراخیرسال ۱۳۵۸به تعداد ۱۲۱۰باب کوپراتیفهای زراعتی تأسیس شده بودند".درتأسیس کوپراتیفهای مذکور مسایل زیادی از ابعاد مختلف مدنظر گرفته نشد بدینوسیله نتوانست رشد نماید. وهم کیفیت ومثمریت کوپراتیفهای تأسیس شده راخیلی پایین آورده وبالاخره بالاثر عوامل متعدد اقتصادی سیاسی امنیتی دولتی بانکی پرسونل فعالیت کوپراتیفها در کشور روبه نزول قرار گرفت . اگر چه الی سال ۱۳۷۳ ریاست کوپراتیفهای زراعتی در بادام باغ فعال بود ولی پس از سال ۱۳۶۰ بنا بر عوامل سیاسی وجنگ نتوانست کوپراتیفها توسعه یابد.

اهداف دولتهای افغانستان بمنظور ایجاد کوپراتیفها

دولتهای سابق افغانستان کوشش داشت تا مردم را غزض انکشاف جامعه رشد تولید به شکل از اشکال منسجم وآماده خدمت همکاری با دولت سازند. بدین ترتیب کارکنان دولت، پیشه وران صنعت کاران و دهاقین را در اتحادیه‌ها کوپراتیفها سازمانهاوانجمن هامتحد نموده بود. تا مردم در تطبیق پلانهای خیر اندیشانه دولت بی تفاوت باقی نمانده خود سهم گیرند. سهمگیری مردم در تطبیق پلانهای دولت خیلی با ارزش بوده برای دولت ارزان ، باکفیت، سهل تمام میشود. ثانیاً دولت با سهمگیری مردم دارای یک احصائیه قوی میشود. در کشور های پیشرفته ۳ فیصد غلطی در احصائیه را صد فیصد میدانند.در افغانستان احصایه گیری از روی نمونه است .که میتواند ۵۰ فیصد غلطی را در خود داشته باشد. دولت بدون احصایه یک دولت کور است که نمی داند چه کند. علت عدم سهمگیری ذهنیت خراب مردم ، تلقین غلط ، فقدان دانش باعث شده که مردم در احصایه وفعالیتهای دولتی سهم نمی گیرند در حالیکه هرفعالیت خیر اندیشانه دولت بنفع مردم است. کوپراتیفها و اتحادیه ها در حقیقت تضمین کننده وراحت ساختن زندگی بشری است . دولت وقت چندین کارمند فنی زراعت را توظیف نموده بود تا از طریق کوپراتیفها برنامه‌های دولت را به دهقانان واز دهقانان را به دولت برساند. هکذا در چوکات دولت بانک انکشاف زراعتی، ریاست تخم‌های اصلاح شده، ریاست کود کیماوی، ریاست مالداری، ریاست تبلیغ و ترویج زراعتی، مدیریتهای خاکشناسی لابراتوارها، امراض وآفات زراعتی، فابریکه کودکیماوی، ریاست میکانیزه وماشینری، مدیریتهای احصائیه، کلینیکهای حیوانی ومدیریتهای واکسین سازی را تاسیس نمود تا کار کوپراتیفها به هیچ مشکل برنخورد. در هر قریه کوپراتیفها یک نام خاص خودرا داشت. دولت وقت غرض تقویه بنیه مالی کوپراتیفها قرضه‌های طویل المدت رااز طریق بانک انکشاف زراعتی غرض خرید تخم‌های اصلاح شده، ماشینهای کشاورزی و تجهیزات کشاورزی را برای عرضه خدمات بانکی باز گذاشت. غرض فروش وعرضه محصولات دهقانی بازارهای خارجی و داخلی جستجو گردید. دولت در جنب گوپراتیفهای زراعتی کوپراتیف مامورین را ایجاد نمود وهمه ساله محصولات زراعتی را از کوپراتیفها خریده پس از پروسس در فابریکه‌ها بالای کارمندان دولت از طریق توزیع کوپون به نرخ ارزان بفروش می رسانید. بدین طریق زنجیر اقتصادی کشور خیلی محکم بسته شده بود. درسالهای ۱۳۵۰ افغانستان سالانه حدود ۳۳ میلون دالر صرف از درک فروش گوسفند بالای کشور ایران بدست می‌آورد. پس از سال ۱۳۴۵ ساحه کشت تمام نباتات در افغانستان تثبیت گردید. نسلهای اصلاح شده مروج گردید. تولیدات گندم بیشتراز نفوس گردید. بلاخره افغانستان از لحاظ زراعتی یک کشور خود کفا گردید. نظام کوپراتیفی پس از سال ۱۳۶۷بوخامت گرائید. در سال ۱۳۶۰ محصولات زراعتی در حالت نزول قرار گرفت دولت غرض پر نمودن خلا ،کوپراتیفهای دهقانی را ایجاد نمود. و همه اتحادیه های خودرا دریک کوپراتیف منسجم نمود.و در شهرها ومحلات مفازه های فروش محصولات زراعتی را ایجاد نمود. تا در فروش محصولات سرعت بخرچ داده شود.. از اینکه تولیدات داخلی در حال ضعیف شدن بود کشورهای خارجی همکاری خودرا باکوپراتیفها اعلان نمودند وبه ملیونها تن مال به افغانستان سرازیر شد. هکذا دولت وقت غرض حفظ کوپراتیف مامورین در جنب تولیداد داخلی یک تعداد مواد خوراکه را از خارج کشور خریداری نموده به کارمندان خود به عوض افزایش معاش طور رایگان توزیع ‌مینمود. تا آنکه در سال ۱۳۹۳مالها وگدامهای کوپراتیفها ومغازه های تعاونی مورد چور و چپاول تفنگداران بی مسولیت قرار گرفته از بین رفت. پس از سال ۲۰۰۲ دولت افغانستان تلاش دارد تا کوپراتیفها را دوباره احیا وتوسعه دهد. ولی بنسبت ضعف مسولین و عدم بودیجه وسازماندهی منظم ، کار کوپراتیفها الی سال 1388 خیلها بکندی پیش میرفت. پس از سال مذکور وزارت زراعت تلاش نموده است تا کوپراتیفها را توسعه و انکشاف دهد تا جلوگیری ازورود محصولات زراعتی بی کیفیت را نمایند. گویند انگور از چین ویکنوع ناک وتربوز از ترکیه وارد می گردد. در حالیکه افغانستان گدام میوه جات است .

اتحادیه کوپراتیف های دهقانی

در حقیقت کوپراتیفها اتحادیه های کشاورزی هستند که کشاورزان برای همکاری بیشتر با همدیگر و تسلط بر بازار محصولات کشاورزی شان تاسیس می‌نمایند. با ازدیاد نفوس کم شدن زمین زراعتی پیشرفت و تکنالوجی و رقابت ،دهقانان مجبور میشوند بالای زمین خود غرض بدست آوردن محصول پرکیفیت مصارف و کار زیاد نمایند. باتقبل چنین مصارف در جستجو مارکیتنگ گدام ذخیره سرد خانه وسایل و لوازم کشاورزی میشوند. در چنین حالت باید حاصل او بفروش رسد منفعت نماید ، حاصل اوبیمه شود. و هم سهولت غرض بدست آوردن قرضه برای او مساعد شود. درین صورت دهقان حتماً بدولت مراجعه می نماید. دولت باید بانک وقوانین داشته باشد تا محصولات وطن خود را حفظ نماید اولین ‎‎کنگره‎ی اتحادیه کوپراتیف های دهقانان افغانستان در ماه قوس سال ۱۳۵۹ درشهر کابل برگزار شد، ومتعاقباً در سال۱۳۶۰ قانون کوپراتیف‏ها نافذ گردید. دولت وقت به صفت ناظر سهولتهای را مساعد ساخت تا بتواند در رشد این اتحادیه ها مساعدت نماید. بدین منظور در هر گوشه وکنار مغازه های مواد ارتزاقی واستهلاکی ایجاد گردید. هکذا غرض فروش اجناس کمکهای بلاعوض کشورهای خارج مفازه های تعاونی وتجارتی را در چوکات ریاست تعاونی وتجارتی ایجاد و روابط بین این دو را باهم نزدیک ساخت.

وظایف اتحادیه‎ی کوپراتیف‏های دهقانان افغانستان جمع آوری تنظیم و فروش محصولات کوپراتیف‏های کشاورزی و صنعتی بود. کوپراتیفهای تولیدی عبارت بودند از کوپراتیف‏های صنایع دستی، کوپراتیف‏های تهیه و تولید مواد ساختمانی، کوپراتیفهای صنایع کوچک ، کوپراتیف‏های تهیه و فروش محصولات کشاورزی و کوپراتیف‏های ساختمانی بود. کوپراتیفها دهقانی در مراحل اول هزار دهقان عضو داشت که این اعضا در ۲۴ اتحادیه‏ی ولایتی و شهری و۳۰ اتحادیه‏ی ولسوالی و علاقداری فعالیت داشتند. این اتحادیه که در سال ۱۳۶۹، دو هزار و سی و هفت عضو و مبلغ ۶۵۶۰۷۳۶۳۰۰ افغانی سرمایه داشت عضو اتحادیه‏ی بین‏المللی کوپراتیف‏ها بود

کوپراتیفها پس از سال ۲۰۰۲

با بوجود آمدن نظام جدید در افغانستان دولت کوشش نمود تا کوپراتیفها را احیا و توسعه دهد. بالاثر این تلاش افزونی بر کمیت و کیفیت محصولات وطنی وارد گردیده است. در ماه جدی سال ۱۳۸۶، قانون کوپراتیف ها در ۶ فصل و ۳۱ ماده، در ولسی جرگه به تصویب رسیده . این قانون زمینه رشد وفعالیت دهقانان مولدین وصنعتگران را خیلها مساعد نموده است. هکذا در ماده ۱۳ و ۱۴ قانون اساسی نیز دولت همکاری خود را با بنیاد های اجتماعی اعلام داشته است. ولی با وجود چنین سهولت کهالتهای وجود داشت که نتوانسته است کوپراتیفها را طورلازم رشد دهد. که نا شی از عدم توجه مسولین نبودن پلان و عدم بودیجه بوده است. پس از سال 1388 وضع کوپراتیفها به خود حالت بهتر را گرفت.طبق گزرش وزارت زراعت بیش از 1500 میلیون افغانی را از طریق کوپراتیفها به صورت قرضه و کمک برای کشاورزان داده است.‎ عبدالغنی غوریانی معین مسلکی این وزارت که در مراسم تجلیل از هشتاد و هشتمین سال‎روز جهانی کوپراتیف صحبت می‎کرد گفت: «در سال2011 به تعداد ۵۵۳ کوپراتیف ثبت شده است و تعداد کوپراتیفهای افغانستان فعلاً به ۲۹۷۱ رسیده است . از شروع سال جاری ۸۰۰ هزار دالر به کوپراتیفهای ولایت بامیان توزیع شده است و توزیع بیش از ۱۵ میلیون دالر کمکهای مختلف برای کشاورزان ولایت هلمند جریان دارد و تفاهمنامه‎ی توزیع سه میلیون دالر قرضه نیز برای کشاورزان این ولایت به امضا رسیده است.‎‎ قرار است ۳٫۶ میلیون دالر کمکهای وزارت زراعت، مالداری و آبیاری برای کشاورزان ولایت کندهار نیز توزیع شود.‎ هکذا دهها عراده تراکتور به کوپراتیفها در ولایات مختلف توزیع شده است که عمده‎ترین آن، توزیع ۴۶ عراده تراکتور در ولایت بامیان و توزیع تراکتور در بغلان، لوگر وننگرهار می‎باشد. درسال 1389دولت فرانسه بمنظور ارتقای ظرفیت در فعالیت های زراعتی افغانستان و به ویژه تقویت بخش کوپراتیف ها کمک خود را به ارزش 6 ملیون و پنجصد هزار یورو به وزارت زراعت، آبیاری و مالداری کشور اعلان نموده . وزارت زراعت افغانستان گفته است با بودن چنین پول نخست ضروریات ظرفیتی 40 کوپراتیف تعیین شده، و سپس با این کوپراتیف ها در تهیه طرح کسب و کار، آموزش به اعضای آن و ایجاد صندوق قرضه کار صورت خواهد گرفت.

روز بین المللی کوپراتیفها

تاریخ 3 جولای یا 12 سرطان روز جهانی کوپراتیفها در جهان میباشد که همه ساله از طرف دولتها و کوپراتیفها جهان تجلیل می گردد.سال 2012 هشتادوهشتمین روز جهانی گوپراتیفها در جهان تجلیل میگردید.

قوانین کوپاتیفهای افغانستان

قانون کوپراتیفهای افغانستان 4بار تعدیل گردیده است. برای آخرین بار این قانون در 13 جوزا سال 1387 در 6 فصل و 31 ماده از طرف پارالمان افغانستان بصویب رسید. میتوانید مطالعه کنید http://mail.gov.af/Content/files/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%20%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%81%20%D9%87%D8%A7.pdf) صفحه 35 قانون کوپراتیفها PDF

منابع

* بیشتراز 2900 کوپراتیف زراعتی در کشور ثبت گردیده است. غوریانی معین وزارت زراعت افغانستان در وبگاه ثبوت http://www.suboot.org.af/index.php?option=com_content&view=article&id=3865:-2900-&catid=40:2010-10-31-15-44-40&Itemid=71

*سازمانهای زراعتی وجنبش کوپراتیفی در افغانستان در وبگاه مییل http://www.krijnen.ch/2ND%20DRAFT%20EXSUM%20AFGHANISTAN.pdf

* نخستین گنگره کوپراتیفهای دهقانی افغانستان نوشته خدای نوریار در وبگاه پایگاه اطلاع رسانی جهان اسلام http://www.asnoor.ir/Public/Parties/ViewParties.aspx?Code=102203

* کوپراتیفها(شرکت های تعاونی) درافغانستان نوشته شده توسط نصرالله"امانی" در چهارشنبه یازدهم اسفند 1389

*قا نون کوپراتیفهای افغانستان در وبگاه وزارت زراعت ومالداری

http://mail.gov.af/en/page/3780

*سیمینار ارتقای ظرفیت مدیریتی کوپراتیف های زراعتی وزارت زراعت آبیاری و مالداری نوشته محمود قرار کابل 31 اکتبر 2009

http://mail.gov.af/Content/Media/Documents/15_MarchCapacityBuildingofAgriculturalCooperatives1112012131321570553325325.pdf

۱۳۹۱ خرداد ۲۸, یکشنبه

وضعیت مالداری در افغانستان

وضیعت مالداری در افغانستان

Livestock situation in Afghanistan

حدود ۸۰ % مردم افغانستان به زراعت ومالداری اشتغال دارند. زیاده تربیه مالداری در قریه جات توسط زنان بپیش برده می‌شود. صاف کاری پشم تار ساختن و بافتن قالین گلیم نگهداری گاو و تولید لبنیات حفاظت حیوانات کار زنان است. تولید محصولات دامداری نه تنها زندگی روستایان را بپیش میبرد بلکه نیاز مندی شهرها را تکمیل می نماید .بناعاً دامداری یک شغل و بخش بزرگ از اقتصاد افغانستان را تشکیل می‌دهد. بدین منظور در طی بیشتر از ۴۰ سال دولت وسازمانهای مرتبط کشاورزی در اصلاح نسل ، تربیه حیوانات و تهیه لبنیات صحی برنامه‌های داشته‌اند. در وزارت زراعت معنیت بنام مالداری وجود دارد. در تحت اداره ومنجمنت این اداره بیمارستانهای حیوانی و مدیریتهای واکسین سازی فعالیت دارند. این بیمارستانها در اکثر ولایات افغانستان فعال اند. در ماه دسمبر سال ۲۰۰۳ سازمان غذائی جهان اولین سر شماری دامداری رادر افغانستان اجرا نمود. این پژوهش در ۳۷۶۰۰قریه که دارای ۳میلون نفوس بود صورت گرفت. هزینه این تحقیقات که مبلغ ۳۸۰۰۰۰ دالر می گردید توسط دولت ایتالیاپرداخته شد. در نتیجه اثبات گردید که اصلاح سازی حیوانات افغانستان طور طبیعی مدت ۱۰یا بیشتر سال را ضرورت دارد. علت کم شدن حیوانات در افغانستان خشکسالی ها وجنگهای چندین ساله بوده‌است. در سال ۲۰۰۳ افغانستان دارای ۳٫۷ ملیون گاو، ۸٫۸ میلون گوسفند،۷٫۳ میلون بز، ۱٫۶ میلون مرکب، ۱۸۰۰۰۰ اشتر، ۱۴۰۰۰۰ اسپ، ۱۲٫۲ میلون مرغ مرغابی فیل مرغ وکوک زری داشت. کثرت گاو گوسفند اسپ درشمال افغانستان، پرندگان در صفحات مرکزی، گاومیش در جلال آباد، غژگاو در ولایت بدخشان نسبت به سایر نقاط افغانستان زیاده می‌باشد.کوچیها مالیکین ۷۴٫۶ %گوسفند ۵۱٫۹% بز و ۱% گاو افغانستان می باشند.

اهمیت مالداری در رشداقتصادجامعه افغانی

پرورش مالداری در اقتصاد افغانستان از اهمیت خاص برخودارمی باشد. صادرات پوست، روده، پشم یکی از اقلام مهم صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد. قبل از جنگ ۶۶ فیصد صادرات افغانستان را محصولات زراعتی تشکیل می‌داد. از جمله محصولات نباتی ۵۰ فیصد و محصولات حیوانی ۱۶% و محصولات پشم۱۰ %این صادرات را تشکیل می‌داد. عواید محصولات زراعتی قبل از جنگ ۱۱۵ ملیارد افغانی و پس از جنگ ۱۱۸ ملیون دالر گردیده‌است بر خلاف واردات ۶۱۶ ملیون دالر گردیده‌است. درین صورت افغانستان ۲٫۳ بیلون دالر دبت یا مقروض می‌گردد. در طول تاریخ بشری باشندگان این کشور از حیوانات نه تنها بمنظور گوشت بلکه بمقاصد پوست، پشم، لبنیات، ترانسپورت، کشاورزی، خریدوفروش، سپورت وغیره مورداستفاده قرار داده‌اند. گوشت حیوانات دارای طعم ومزه خاص می‌باشد. گوشت دارای امینو اسیدهای ضروری بوده که در رشد ونمو بدن ومغز انسان حایز اهمیت می‌باشد. افغانستان در سالهای ۱۹۹۰-۱۹۹۵ حدود ۲۲ میلون گوسفند ۳٫۶ ملیون گاو ۸٫۹ ملیون بز داشت. در طی سال‌های خشونت و خشک سالی تولید گوسفند، گاو وسایر حیوانات گراف سعودی را پیموده‌است. در صورتیکه علفچرهای خشک شده دامنه‌های هندوکش دوباره احیا گردد ساحه علفچر دوباره به ۳۱ملیون هکتار یعنی ۴۹% خواهد رسید. که تقریباً نصف خاک را تشکیل می‌دهد. طبق ارزیابی متخصصین کشاورزی افغانستان گنجایش ۳۱۰میلون حیوان را دارد. یعنی ۱۱۰ میلون گاو صد میلون گوسفند ۱۰۰میلون سایر حیوانات وپرندگان را دارد. پس از سال ۲۰۰۲ سازمانهای USAID ; UNDP, WORD BANK.NGOS و سازمانهای کشورهای اسلامی تلاش ورزیدن تا بهبود در وضع کشاورزی و مالداری بیاورند. دو انجیو در بخش حیوانات و ۴۰ انجیو در بخش مرغداری فعالیتهای را انجام دادند که ثمر بخش بوده‌است.

تغذیه حیوانات در افغانستان

غذای حیوانات عبارتند از برگ ساقه و تخم غله جات گندم جو جواری جودر علوفه جات اعم از برگ وساقه وتخم ارزن باجره شاحل لبلبو رشقه شبدر ذرت جوار حبوبات [فامیل لیگوم] لوبیا نخود ماش شفتل شاخل ،کلول پتک ،عدس ممپلی وتعداد از سبزه ها برگ ساقه وریشه گیاهای طبیعی می باشد. دهقانان قسمت مورد نیاز نبات را برای خود نگه داشته باقی را به حیوانات خود می دهد. مثلاً جوار دانه آنرا دهقان برای خودنگهداشته ساقه وبرگ آنرا به حیوانات می دهند. علاوه براین حیوانات ضرورت به کلسیم نمک ویتامین ها وانزایم ها دارند. حیوانات اهلی در افغانستان مدت ده ماه از چراگاه ها طبیعی تغذیه میدارند .در دو ماه که سرما شدید میباشد لازم است دهقانان خود غذا حیوانات خویشرا تهیه دارند. بهترین غذا برای حیوانات نشخوار کننده و شیر ده رشقه می باشد.بدین منظور دهقانان غذای زمستانی حیوانات را از مخلوط رشقه و سایر علوفه جات میسازند که بنام بیده و سایلج گفته میشود.در کشورهای پیشرفته غذا، سایلج ،نمکیات و ویتامینهای حیوانات را کمپنی های متجرب بطور صحی با گرانتی و نورم تولید می نمایند. بدین ترتیب مالداران عواید خوب بدست می آورند.مثلاًیک گاو افغانی با تغذیه وجای خراب دریک سال ۱۷۰۰لیتر شیر می دهد در حالیکه یک گاو دنمارکی ۹۰۰۰لیتر شیر می دهد.دنمارک مبلغ ۵۵ملیارد کرون یا یک ملیارد دالر در سال از درک صادرات شیرو محصولات آن بدست می آورد.

علفچر ونوعیت آن

افغانستان دارای ۳۰ ملیون هکتار زمین علفچر می‌باشد که ۴۷ فیصد حصه خاکرا تشکیل داده‌است. دامنه‌های کوه هندوکش چراگاه طبیعی ودایمی را تشکیل داده‌است. صورت استفاده از چراگاهای افغانستان بدو نوع است. چراگاه مالداران و کوچی‌ها. کوچی درموسم گرما با حیوانات خویش به چراگاه دامنه‌های هندوکش مسکن گزین گردیده و در زمستان به پاکستان یا هند می‌روند. علفچرهای افغانستان در تحت مواظبت دولت قرار نداشته همه ساله توسط مالداران محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تناوب زراعتی درین علفچرها وجود نداشته فاقد کنترول می‌باشد. چرا مفرط و للمی کاری باعث ازدیاد فرسایش خاک درین کشور گردیده‌است. در افغانستان چرا از اول بهار شروع شده در ماه عقرب ختم می‌گردد که بعضاً در ماه‌های سنبله میزان وعقرب مشکلات چرا وجود دارد. در کشورهای پیشرفته چرا گاها در کنترول قرار گرفته دولت یا مالداران ساحه چرا را به چند قسمت تقسیم می‌نمایند یعنی چرا بهاری تابستانی وخزانی. یعنی همه چرا را به یک زمان مورد استفاده قرارنمی دهند. هکذا تخم نباتات مورد نظر و کودرا با آن علاوه می‌کنند. نوعیت نبات ومقدار چرا مستقیماً بالای وزن حیوانات تاثیر دارد. چرا بز کوه‌ها، چرا گوسفند گاو در دامنه‌های کوها و اشتر در دشتها مناسب می‌باشد. استفاده از بیابان زارها برای چرا نامناسب است.در صورت چرا به صحرا خشک مبدل می گردند.

تربیه گاو

این حیوان درتمام ساحات افغانستان وجود دارد. زیادترین نفوس این حیوان در ولایات فراه جوزجان ولایت نورستان بدخشان وتخار می‌باشد. انواع گاوهای افغانستان عبارتند از گاو کابلی، قندهاری، غژگاو بدخشانی، کنری، شان خن سری، سیتانی واز گاوهای خارجی نیو جرسی هلستون، فریسین و بران سویس می‌باشد. گاوهای قندهای و سیستانی دارای حسامت قوی وکنری دارای جسامت لاغر می‌باشد. در افغانستان گاورا به مقاصد گوشت، شیر، کار، و انتقالات استفاده می‌نمایند. علاوه برآن گاو دارای محصولات فرعی می‌باشد که دارای ارزش اقتصادی می‌باشد. محصولات فرعی گاو عبارتند از پوست، کودحیوانی، استخوان آن می‌باشد. کیفیت پوست نیز جز قیمت گاو است. پوست گاو ۸-۱۰ در صد قیمت گاو را و پوست گوساله ۱۵-۲۰ % قیمت گوساله را در بر می‌گیرد. گوشت گاو دارای طعم لذیز و دارای امینواسیدهای ضروری می‌باشد. معمولاً گاوها بمقاصد گوشت و شیر تربیه می‌شوند. از جنس نر آن بمقاصد مختلف استفاده می‌نمایند. درافغانستان تا اکنون گاوداری بشکل فنی بنسبت عدم امنیت وکمبود برق طور کل مروج نگردیده‌است. دارای سه نوع گاو یعنی وطنی، گاو میش، و غژگاو می‌باشد. در طی ۳۵ سال وزارت زراعت افغانستان با همکاری سازمانهای زراعتی جهان تحقیقات در مورد نسل گیری گاوهای خارجی با گاوهای افغانی اجرا نموده‌است ولی در مورد گاو گوشتی طور لازم کدام پروژه روی دست نداشته‌است. در شرایط صفحات مرکزی افغانستان گاوهای جرسی و هولستون نتیجه مثبت داه‌است. در طی این سالها به هزاران گاو افغانی با سپرم گاو هلستون القاح گردیده‌است. در متباقی ساحات افغانستان که هوای گرم دارد تربیه گاو حاصلات نچندان خوب داده‌است. در شزایط ۴۰-۴۵ درجه حرارت حیوانات مقدار زیاد وزن خودرا می‌بازد. در چنین شرایط در صورت که آب فراوان باشد تربیه گاو میش مناسب است. واگرکمبود آب باشد لازم است در مورد بدست آوردن نسل اصلاح شده وطنی پژوهش صورت گیرد. در کشورهای سکننداوی یک مالدار با دونفر کارگر ۴۵۰-۵۰۰ گاو را تربیه نموده درسال ۲-۵ملیون لیتر شیر بدست می‌آورند. هر گاو در سال ۹۰۰۰لیتر شیر می‌دهد. علت آن هوای سرد نسل خوب، دادن غذای مکفی از قبیل علوفه جات تخمر شده انواع نمکیات ضروری وکلسیم دار می‌باشد.

ساختمان داخلی گاو

معده گاو دارای ۴ قسمت می‌باشد. در داخل معده گاو مکروبهای مفیده ‌وجود دارد که از علف شحم و امینو اسید می‌سازد. در جهان بیشتر از ۲۵۰نوع گاو وجود دارد. دانشمندان علم حیوانات تا فعلا توانسته‌اند الی صد نسل اصلاح شده را تولید کنند. گاو در سال یک چوچه تولید می‌کند واز ۱۵-۲۵ سال عمر دارد. هر دوره شیردهی گاو ۹ ماه‌است. گاو دارای وزنهای مختلف اند .طور اوسط ۱۰۰۰-۱۵۲۰ کلیو گرام میباشند. زیاده گاوهای افغانی بنسبت کمبود تغذیه لاغر می‌باشد. یک گاو افغانی در روز ۲-۵ لیتر شیر در سال ۱۰۰۰-۱۷۰۰ لیتر شیر تولید می‌کند. منا سبترین وقت کشتن گاوزمانی است که به وزن ۷۵۰ کیلوگرام برسد.

تربیه گوسفند

در افغانستان دو نوع گوسفند است دمبه دار و بی دمبه. نوع دمبه دار آن عبارتند از قره قل، غلجای، گدیک، هزارگی، بلوچی و قندهاری می‌باشد. نوع غیر دمبه آن عربی ترکی می‌باشد. وزن گوسفندهای شمال افغانستان ۵۰-۵۵ کیلو می‌رسد. ووزن گوسفند گدیک پنجشیر و بدخشان بین ۲۸-۳۵ کیلو می‌رسد. این حیوان داری چهار معده بوده از گیاه‌ها پروتین را در بدن خود می‌سازد. گوشت گوسفند در افغانستان قیمت تر از گوشت گاو می‌باشد. گوسفندهای افغانستان مدت ۹-۱۰ ماه در چرا گاه‌ها توسط چوپان‌ها به چرش برده می‌شود.۲-۳ ماه باقی سالرا مالداران برای گوسفندها جیره تهیه می‌دارند.

گوسفند وبز ۹۰۰۰سال قبل در افغانستان وایران اهلی گردیده وسپس به ترکیه واز آن پس به افریقا برده شده‌است. در بدخشان افغانستان تاکنون گوسفند وحشی بنام گوسفند مارکوپولوودر نورستان بزکوهی وحشی وجود دارد. در افغانستان انواع گوسفند وجود دارد که یکی ازدیگر تا حدودی تفاوت دارند. نوع مشهور گوسفندهای افغانی عبارتند از قرغ هزاره گی، ترکی، قره قل، عربی، شینواری، بوری و چاری می‌باشد. محصولات گوسفند در افغانستان عبارتند از پشم قالین نمد گلیم کمپل البسه جیر، دریه، روده می‌باشد که همه ساله به خارج صادر می‌گردد. صادرات پوست قره قل یکی از اقلام عمده این کشور را تشکیل می‌دهد که سالانه از ۵۰-۱۰۰ میلون دالر عواید بدست می‌آید.

انواع بزهای افغانی

طبق گزارش سازمان غذائی جهان افغانستان درسال ۲۰۰۳ دارای ۷٫۳ملیون بز بود. نگهداری بز در افغانستان سابقه طولانی دارد ریرا نورستان مادر بز کوهی نورستانی اند. در افغانستان معمولاً بز با گوسفند یکجا بچرا برده میشود. محصولات فرعی بز های افغانستان گوشت شیر پوست کشمیره میباشد. تولیدات کشمیره افغانستان الی ۱۰۰۰ تن در سال می باشد.در جهان تا فعلاً ۳۰۰نوع بز وجود دارد که به مقاصد گوشت شیر پوست پشم وغیره تربیه میشوند. در افغانستان بز را برای چندین مقصد تربیه می نمایند. مرگ ومیر بز نسبت به دیگر حیوانات زیاده تر میباشد.

ساختمان بز

در جهان ۳۰۰نوع بز وجود دارد در افغانستان بز وحشی(مارخور) واهلی وجود دارد. بز اهلی عبارتند از کابلی ،اسماری، قندهاری، مار خور کشمیری ونوع نسل جدید رهنما تاجکی و وطنی میباشد.از جمله بز اسماری بزرگتر میباشد. بزها پشم دار را یک کورکه دو کورکه و بدون کشمیره را لشه میگویند. مالداران بز ها را غرض اینکه گوشت بهتر تولید نمایند خسی (عقیم)می سازند. در مارکیتها بز ها را بنام قوچ قوچ نر گوزن عقیم گوزن غیر عقیم و بزغاله یاد می نمایند. در افغانستان عمر یک بز ۱۰-۱۴ سال میباشد. مالداران بز ها را در سه ماه زمستان بار دار نگاه میدارند ودر بهار چوچه بدنیا ما آورند. سن بار داری بز یک الی یکنیم سالگی است.معمولا تعداد چوچه دو میباشد. یک بز در روزی ۲-۲٫۵ لیتر شیر تولید می کند.بز ها هرنوع علف را می خورند. داری چهار معده اند که در معده خود تولید پروتین را می نمایند. ۵۱٫۹% مالیکین بز کوچی ها اند.

نگهداری اشتر

شتر یک حیوان نشخوار کننده سه معدوی و پستاندار می‌باشد. شتر در مقابل تشنگی مقاومت زیاددارد بدین منظور بنام کشتی صحرا یاد می‌شود. در افغانستان شتر تا اکنون مورد استفاد قرار می‌گیرند. مالداران شمال افغانستان، غرب و کوچی‌ها شتر تربیه می‌نمایند.۸۰فیصد انتقالات کوچی‌ها توسط شتر صورت می‌گیرد. علاوه بر آن شتر بمقصد گوشت شیر پوست و پشم تربیه می‌گردد. هکذا شتر بماقصد سپورت، تفریح، قاچاق اجناس، نیز استفاده دارد. معمولا شترهای افغانستان دو کوهانه‌است ولی بتعداد زیادی یک کوهانه نیز وجود دارد.

ساختمان بدن

از اینکه زمستان افغانستان سرد و پر برف می‌باشد مردم در انتقالات از دو کوهانه استفاده می‌نمایند. شترهای دو کوهانه برف می‌خورند. شتر قدرت اینرا دارد که فاصله ۴۰-۵۰ کیلومتررا در یک ساعت سپری نماید. در افغانسستان از شتر و قاطر بمنظور انتقالات اسلحه چوب در دره‌های پر خم پیچ نیزاستفاده می‌نماید. شتر دارای دندانهای تیز ولبان سخت است. یک حیوان انتقام جو ونر آن به صاحب ظالم اطاعت نمی‌کند. دارای ۳ معده بوده قدرت اینرا دارد که در ۱۵ دقیقه ۲۰۰ لیتر آبرا بنوشد. شتر در موقع گرسنگی و تشنگی از بدن خود استفاده می‌نماید. شترهای یک کوهانه قوی تر از دو کوهانه بوده می‌تواند وزن به اندازه ۱۷۰-۲۵۰ کیلو گرام را در ۴-۵ ساعت انتقال دهد. عمر طبیعی یک شتر نارمل ۴۰-۵۰ سال میباشد. شتر دارای گردن دراز بوده در موقع باربری توازن بدن را توسط گردن نگاه می‌دارد. وهم نسبت دراز بودن گردن از بته‌های سخت وخار های روی زمین استفاده می‌نماید.

تاریخچه اهلی شدن اشتر در افغانستان

مردم شمال افغانستان بیش از ۴۵۰۰ سال قبل شتر را اهلی نموده بودند. قبلاً دراین مناطق شترهای وحشی وجود داشت. بدین منظور شترهای دوکوهانه را بنام اشتر باختری یاد می‌نمایند. در کاروانهای راه ابریشم از شتر نیز استفاده می‌نمودند.

اسپ های افغانی

تربیه اسپ در افغانستان عمومیت داشته مردم از اسپ بمقصد ترانسپورت وسپورت استفاده می نمایند.بجز مردم قزاق دیگر ملیتها از گوشت اسپ استفاده نمی نمایند.مردم صرف از موی دم اسپ برای دام شاندن استفاده می نمایند. اسپ های افغانستان در جسامت فرق دارند. نوع اسپهای خوب افغانستان را بنام مزاری قطغنی ترکمنی هراتی و یابو(اسپ ماده) می نامند.غذای خوب برای اسپ جو است.

بز کشی

بزکشی یکی از بازیهای ملی افغانستان است. این بازی در ردیف بازیهای ملی وبین المللی افغانستان شمرده می‌شود. مردم ازبک ترکمن وتاجیک صفحات شمال افغانستان به اسپ علاقه داشته وچاپ اندازان ماهر دارند. بازی کنان بزکشی را بنام چاپ انداز می گویند. بازی بز کشی پس از سال ۱۳۴۵ در سطح جهان منحیث بازی افغانی شمرده شد. کشورهای ازبکستان تاجکستان ترکمنستان قزافستان و قرغزستان که روابط تاریخی فرهنکی ونژادی با مردم شمال افغانستان دارد پس از دریافت استقلالیت این بازی را نیز جز سپورت ملی خود اعلان نموده‌است. بزکشی به صفت بازی فرهنگی کشورهای آسیا میانه شناخته شده‌است. امکان آن میردو که در آینده میلونها تماشاچی برای این بازی مردانه اشتراک خواهند ورزید.

سگهای افغانی

سگ یک حیوان وفا دار به صاحب خود می‌باشد. سگهای اصیل افغانی سگهای مزاری پاپی بنجر تازی می‌باشد. سگها در افغانستان به مقصد پاسبانی رمه و منازل، تفریح وسپورت نگهداری می‌شود. تقریباً در تمامی دهات وقریه جات گرک بوده وهمیشه رمه‌های حیوانات را در زمستان مورد حمله قرار می‌دهند. سگهای رمه افغانستان خیلی قوی بوده در مقابل گله بزرگ از گرگها می‌جنگند. سگهای خانگی افغانستان آدم خور تربیه شده اشخاص مضنون را مورد حمله قرار می‌دهد. سگهای جنگی الی ۱۰۰۰۰۰ دالر قیمت میداشته باشد. سگ تازی افغانستان در تمام جهان مشهور بوده دارای قد بلند پشم زیاد گوشهای خیلی دراز می‌باشد بنام [[افغان هوند]] یاد می‌شود

ساختمتان داخلی

دندانهای سگ خیلی قوی بوده قدرت شکستانده استخوانها را دارند. سگها ذکی هوشیار دارای بوی تیز بوده از فاصله‌های دور دشمن را از بو می‌شناسد. یک حیوان گوشت خوار بوده نوع وحشی و اهلی آن وجود دارد. در افغانستان سگ‌های رمه الی ۱۲ سال زندگی می‌نمایند. سگ ماده می‌تواند الی ۱۶ چوچه دهد. سگهای مزاری دارای وزن ۱۶۰کیلو گرام وطول قد آن یک متر می‌باشد.

سایر حیوانات

علاوه بر حیوانات یاد شده مردم حیوانات چون مرکب خرگوش را نگهدای می‌نمایند. تا اکنون پروژه‌های اقتصادی تولید پوست سمور سنجاب روباه وجود ندارد صرف از طریق شکار بدست می‌آورند. هکذا درین اواخر سازمان ملل و اداره همکاری کشور امریکا مردم را تشویق می‌نمایند تا پروژه‌های پرورش ماهی را رویدست گیرند. طور طبیعی در دریاهای افغانستان بمقدار کافی ماهی‌های خورد وبزرگ وجود دارد. یکتعداد پروژه‌های تربیه ماهی نیمه فعال از سابق باقی مانده‌است این پروژهها عبارتند ازپروژه پرورش ماهی بند سروبی، نغلو، آمودریا، کجکی، کوکچه، داله وغیره می‌باشد.

مرغداری در افغانستان

افغانستان دارای ۱۲ ملیون پرنده بوده از جمله ۶ میلون آن مرغ خانگی می‌باشد. انواع مرغهای افغانستان عبارتند از کلنگی، مرغ سفید، سابوری، پپوگک، کوسه وغیره می‌باشد. مرغ نر را بنام خراس و ماده را بنام ماکیان یاد می‌نمایند. تخم مرغ در تمام افغانستان حدود بیست نام دارد نامهای مشهور آن تخم، هگی، خاگینه و سفال می‌باشد. در طول سالهای قبل از ۲۰۰۲ مردم و دولت بنسبت ضعف اقتصاد، عدم امنیت، وعدم سهولت غرض دریافت وسایل مدرن مرغداری نتوانسته‌اند که فرهنگ مرغداری را گسترش دهند. با وجودیکه وزارت زراعت در مورد خدمات ارزنده انجام داده‌است. ولی عوامل نگذاشت این برنامه وسعت نماید. در زمان حکومت دوکتور نجیب اله گوشت مرغ از کشور چکوسلواکیا وهندوستان بقدر کافی وارد می‌گردید اما نه مرغ زنده. پس از سال ۲۰۰۲ که راه‌ها وشرایط اقتصادی مساعد گردیده‌است مردم تمام افغانستان آغاز بکار مرغداری نموده‌اند. فعلاً ۸۰% تجهزات مرغداری از ایران و۲۰% از اطریش وارد می‌گردد. ولی تا اکنون تولیدات نتوانسته‌است کفایت این جامعه را نماید. ۸۰%گوشت مرغ از کشورهای ایران پاکستان برازیل وترکیه وارد گردیده صرف ۲۰ فیصد تولیدات وطنی می‌باشد. دانه مرغ وچوچه‌ها از ایران و پاکستان وارد می‌گردد. که خلاف موازین بوده باعث انتقال مرض از یک کشور به کشور می‌گردد.

پروژه‌های بزرگ مرغداری

پروژه مرغداری هلمند{HPP}:این پروژه به همکاری اداره کمکهای امریکا (USAID) بنا شده‌است. پروژه مرغداری هلمند دارای ظرفیت تولید ۹۰۰۰۰۰مرغ دریک ماه را دارد. تا اکنون بیشتر از یک ملیون مرغ را تولید نموده‌است. هکذا قدرت تولید ۷۵۰ تن خوراک مرغ را در یک ماه دارد.<

پروژه کاریابی زنان منازل

هدف از این پروژه مشغول ساختن زنان منازل وسهم گیری آنها را در ارتقاع سطح اقتصاد فامیلها می‌باشد. این پروژه توسط وزارت زراعت افغانستان، اداره همکاری‌های امریکا، سازمان غذائی جهان بپیش برده می‌شود. این پروژه در اکثر ولایات تطبیق گردیده برای هر زن ۱۵ مرغ رایگان توزیع می‌شود.

شرکت سپن غر

این شرکت دارای ۱۲۰۰ اعضا بوده ساحه فعالیت وپرورش آن لغمان جلال آباد و کنر می‌باشد.۸۵ فارم در لغمان و۱۲۰ فارم در کنر هار دارد. ضرورت این شرکت درماه۱۰۰۰۰۰جوچه‌است که ۳۰ هزار در جلال آباد تولیده گردیده متباقی از پاکستان وارد می‌گردد.

مرغابی

افغانستان دارای ۳۳ رود خانه و دریاچه‌ها می‌باشد. با ساختن حوضها در کنار دریاها می‌توان مرغابی و ماهی را تربیه نمود. از اینکه تربیه مرغابی در کشورهای همسایه رشد نه نموده‌است بناً در افغانستان هم رشد نموده‌است.

فیل مرغ

تربیه فیل مرغ از قدیم در خانه ها مروج است . تا اکنون بشکل فارم بزرگ مروج نگردیده است.

سایر مرغان

پرورش پرندگان چون قاز ،مرغابی ، قطان ،قره قش ،و کبک زری در افغانستان خیلی ندرت میباشد .این نوع پرندگان راعلاوه بر گوشت در پارکهای تفریحی بمنظور سرگرمی اطفال پرورش داده میشود.کبک باشه شاهین طوطی و سایر مرغان بشکل وحشی وجود دارد.

پرندگان خوش خوان

در افغانستان تا اکنون ۵۵۰ نوع پرنده دیده شده‌است. ۲ نوع آن نادر ۱۷ نوع آن جهانی متباقی در افغانستان وکشورهای همسایه وجود دارند. از جمله ۳۰۰ نوع پرنده خوش خوان ۱۲۰ آن شناخت گردیده‌است. که اکثریت این پرندگان را نمی توان در منازل نگاه داشت. پرندگان که در خانه نگه داری می‌شوند عبارتند از کنری قمری مینا سایره گل سر کبوتر کبک بودنه طوطی می‌باشد. به جز از کنری تمام این پرندگان را شکار نموده وبعداً تربیه می‌نمایند. در کشورهای پیشرفته فروش وتربیه حیوانات وپرندگان یکی از پر درآمدترین بخش اقتصادی می‌باشد. ازدیاد وپرورش این پرندگان در فارمها به تعداد پرندگان وحشی صدمه نزده بلکه پرندگان طبیعت را اضافه می‌سازد. (لست پرندگان افغانی ویکی پیدیا انگلیسی)

پرورش کبوتر

حدود ۳۰۰۰ سال قبل علاوه بر کبوتران وحشی کبوتران خانگی ورنگه در افغانستان وجود داشته است. زیرا تا اکنون کبوترهای وحشی وجود دارد. هکذا در ظروف واشیا که از زیر خاک دریافت گردیده تصاویر، حک و ونقش از کبوتر دیده شده است. بعضی از کبوتران رنگه از شیراز وارد گردیده است. تعداد هم توسط مغلیان وارد گردیده است. تربیه کبوتر سفید ورنگه در شمال افغانستان یا باختر صورت گرفته سپس به جنوب وارد گردیده است. در افغانستان در هر شهر بازار بزرگ از فروش پرندگان بخصوص کبوتر وجود دارد. مردم افغانستان به منظور تفریح کبوتر را نگه داری می نمایند. در افغانستان کبوتر نظر به رنگ خود قیمت دارد. کبوتران برنگهای سرخ شیرازی ،زرد شیرازی ،سیاه شیرازی ،سوز شیرازی ،سرخ پتین ،سبز پتین ،سیاه پتین ، زرد پتین آتشی که صاف باشد .کبوتر که دارای رنگهای اضافی ، غار بینی آن کلان چشم سرخ ، پای خراب داشته باشد جنس خوب نبوده قیمت آن ارزان میباشد.قیمتی ترین وکمیاب ترین کبوتر دوچپ است که هر بال آن یک رنگ داشته باشد.مثلاً یک بال سیاه ودیگر آن سرخ یا رنگ دیگر باشد.کبوتران کم قیمت بور ،سیاه مینا ،یک خال و صحراحی میباشد.نوع دیگر کبوتران را بنام ملاقی می گویند که در هوا ملاق می زند . کبوتر نامه رسان خیلی ندرتاً یافت میشود.این کبوتر قدرت این را دارد تا فاصله ۱۸۰۰ کیلومتر را طی نماید.

منابع

*دومین سر شماری حیوانات بقسم نمونه گیری در سال 2033 انجام توسط سازمان غذائی جهان اجرا شد http://www.fao.org/english/newsroom/news/2003/25511-en.html

* ۱. سرشماری تعداد حیوانات در افغانستان نوشته نوشته ایروین نورتاف از اداره سازمان غذائی جهان http://www.fao.org/english/newsroom/news/2003/25511-en.html

* ۲. گزارش ونتایج [مارکیت دامداری در افغانستان] نوشته در وبگاه پروژه‌های صلح در افغانستان

http://cnrit.tamu.edu/peace/market_assessment.html

* علفزارها و نباتات چراکاهای افغانستان نوشته دکتور اولیف تایمن در وبگاه سازمان غذائی جهان

http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/Counprof/AFGAN. html

* عوامل که باعث بزمرگی میشود نوشته عبدالقدیر قدسی دیپارتمنت پوهنزی وترنری کابل دانشگاه کابل

*کار اعمار يک بخش مرغداري با حمايت مالي موسسه " يو. اس. آي. دي " يا دفتر خدمات انکشافي آمريکا درليسه زراعت ولايت بغلان، اخيراً آغازشده است در وبگاه بین المللی دوچ ویله http://www.dw.de/dw/article/0,,4005805,00.html

*اولین کوپراتیف مالداری و مرغداری زنانه در بامیان نوشته وبگاه شبکه اطلاع رسانی افغانستان

http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=12138

*سازماندهی زنان منازل وبیکارافغانستان غرض تربیه مرغبمنظور تفویه اقتصادی در وبکاه سازمان غذائی جهان نوشته دکتور تهماس آر فاتوری

http://globalfoodchainpartnerships.org/cairo/papers/TomFattoriAfghanistan.pdf

* معلومات مکفی در مورد ساختمان داخلی هر حیوان ویکی پیدیا انگلیسی

*پروژه تحقیقاتی اداره کمکهای امریکا در مارکیتهای افغانستان در مورد تعداد مصارف نوعیت وملیت های فروشنده

http://cnrit.tamu.edu/peace/pdfs/Dari%20Translation%201st%20Livestock%20Market%20Rep.pdf

اهمیت ورول مالداری در افغانستان. فروش گوسفند به ایران در سال ص

http://www.institute-for-afghan-studies.org/Afghan%20Reconstruction/Livestock/afLvstk.pdf ۸

کشاورزی در افغانستان صفحات ۱۷-۲۱

http://www.areu.org.af/Uploads/EditionPdfs/929D-Opportunities%20for%20Pro-Poor%20Agricultural%20Growth%20SP%202009.pdf

مرکز حمایه محیط زیست دانشگاه کشاورزی افغانستان