دانشنامه خراسان: طریقه آغا خانی چیست

طریقه آغا خانی چیست؟

نوشته کریم پوپل

آغا خان لقب امام و پیشوای طایفه‌ای آغا خانی (بزرگترین شاخه شیعه اسماعیلیه) می‌باشد. شهزاده کریم حسینی (متولد ۱۳ دسامبر ۱۹۳۶ درشهر ژنیو) چهارمین آغا خان و چهل و نهمین امام فرقه اسماعیلیه می‌باشد که در ۱۱ جولای ۱۹۵۷ به عمر ۲۰ سالگی به اساس وصیت پدر کلانش به این مقام رسیده است.

این طایفه دارای عقاید و افکاری خاصی بوده کاملا شیعه نبوده جزئی از آن از مذهب شیعه گرفته شده و دیگر آن از اجتهادات آغا خان می‌باشد. طایفه‌ای آغاخانی تا خیلی وقت یک طریقت مخفی و مبهمی داشت که اساس ویا عقاید علنی ویا نوشته‌ای در دسترس عامه نداشت تا حقیقت آنرا بدانند بدین لحاظ خیلی‌ها مشکل بود تا عقاید وآراء آنانرا درک کرد اما با مرور زمان بعضی نوشته‌ها و بعضی کتاب‌های این طایفه نشر شده وبدسترس عامه قرار گرفته است.

امروز آغا خانیان جهان ( غیر اسماعیلیه افغانی) خویشرا مترق ترین افراد اسلام دانسته عقیده دارند الی سال 2050 نیم از مسلمانان جهان به این مذهب روی می آورند. آنها هیچ تعصب با ادیان ومذاهب دیگر نداشته دختر و پسر این مذهب حق دارند با پسران و دختران هر دین ومذهب ازدواج نمایند. آنچه را که در قرآن حرام دانسته حالا حلال میدانند. این طایفه خودرا اولاده فاطمه زهرا دانسته سلسله رهبری اسلام را بخود میراثی میدانند.

طرف راست رحیم آغا خان در هند وخانمش طرف چپ کریم آغا خان

به زعم وگمان طایفهٔ آغا خانی، قرآن کریم محدود به یک زمان ومکان خاص بوده و یک پیام جهانی که شامل حال هر کس در هر کجا و هر وقت باشد نیست لهذا برای مسلمانانی که بعد از عصر رسول‌الله صلی الله علیه وسلم زندگی می‌کنند قرآن اساس دین و مذهب و نتیجتاً قابل عمل نمی‌باشد. آنها عقیده دارند که قرآن در یک محدوده زمان ومکان خاص برای مردم خاص آفریده شده است تا آن طایفه را از گمراهی نجات دهد. بدین وسیله مسلمانان دیگر مناطق هر آنچه متقی پرهیز گارباشد در موقع خطر از قرآن استدعا کمک حفاظت و شفاعت نمایند. قرآن آنها را کمک کرده نمی تواند. این طایفه عقیده دارد که اکثر مسلمانان جهان فاقد عقیده میراثی بودن رهبری اسلام هستند بدین مناسبت عقب مانده ترین کشورهای جهان کشورهای اسلامی بوده مردم را بزور فشار قتل عقب مانده نگاه داشته به چشم حسادت به کشورهای سایر ادیان نگریسته در صدد تخریب تمدن آنها هستند.

این طایفه به این عقیده‌اند که رهبر روحانی آنان آغا خان خود قرآن زنده ، گشتنده و سخن گوینده وقت است و فرمان‌های دینی وی –هرچه باشد- برای مسلمانان عصر حاضر هدایت و رهنمایی است.

صاحبان این عقیده کاملاً در تضاد با مبدأ عقیده بر انقطاع وحی بعد از وفات رسول اکرم صلی الله علیه وسلم قرار داشته و معتقد اند که سلسله وحی تا کنون جاری بوده و جهان را اداره می کند. لازم است گفته شود که اسماعیله افغانی از این فرهنگ جدا بوده روش و شیوه که شیعان هزاره تعقیب می‌کند آنها می‌نمایند مانند ۵ وقت نماز روزه ذکات وحج و کلمه تایبعه و شهادت را. مردمان این طریقه رهبر محلی دارد که از آن پیروی می‌نمایند. در تاجکستان رهبری اسماعیلیه را امام علی رحمان اوف بدوش دارد.

آغا خان رسماً خود را به عنوان «بدیل پیامبر در روی زمین» اعلان کرده است. بدین معنی است که خداوند طی هر چند و یا چندین سال در روح بشر خودرا ظاهر نموده پیام خودرا توسط او به بشر می رساند. چنانچه مسلمانان عقیده دارند که خداوند روح خودرا در قالب بدن هزاران پیامبران مانند عیسی لود سلمان موسی داود نوح سلیمان و محمد (رسول‌الله صلی الله علیه وسلم) وغیره داخل نموده توسط آنها بشر را رهنمائی نموده است. کلام که از دهان آنها برآمده کلام خودش نبوده بلکه امر خداوند است. به همین سبب است که اتباع اسماعیلی برای آغا خان سجده می‌کنند و بدین کار اساسی‌ترین و عمده‌ ترین بخش عقیده اسلامی را زیر پا می‌گذارند، اما اینکه آغاخان پاهای زنان اتباع خودرا می‌بوسد رمز مبهمی است که تا فعلاً سبب آن آشکار نشده است که آیا این کار صبغه‌ای دینی دارد ویا اینکه آغاخان بخاطر اشباع نفس چنین طریقه‌ای را اختیار کرده است. ممکن بخاطر مادربودن بوسه می کند یا موضوع دیگری.

آغا خانیان مأمور و مکلف بر ادای نماز، روزه و ادای حج نیستند. آنها نماز را با بعضی دعاهای مخصوص که روزانه سه بار تکرار می‌گردد تبدیل نموده‌اند، چنانچه حج آنان عبارت از مشرف شدن آنان به دیدار شخص آغا خان می‌باشد. برخلاف اسماعیله افغانی روش مردم هزاره را تعقیب نموده 5 وقت نماز یک ماه روزه می گیرند.

آغا خان و افراد خاص و با صلاحیت وی صلاحیت دارند که گناهان اتباع خود را مورد بخشش قرار دهند. آغاخانیان تعلیم شده‌اند که آنها در روز آخرت در مورد گناهانی که از طرف آغاخان و افراد خاص آن در «جماعت خانه‌ها» مورد بخشش قرار گرفته شده است جزا داده نمی‌شوند.

انتقاد : در دین مبین اسلام یگانه مرجع بخشش گناهان همانا ذات الهی بوده و هیچ‌کس دیگر به شمول پیامبران حق بخشش گناهان را ندارند. ممکن آغا خان تصور دیگری و فلسفه دیگر داشته باشد. در شریعت اسلامی به یک مجرم سه حق جزا داده میشود حق مردم یا متضرر حق دولت یعنی شریعت وحق خداوند میباشد. که حق خداوند از قدرت بشر بالا است. یک مجرم را خداوند هرگز نمی بخشد. اگر ببخشد عدالت خداوندی تحت سوال قرار می گیرد. بیشک خداوند بخشاینده است اما نه جرم کبیره مانند قتل دزدی وطن فروشی راه گیری زنا شراب نوشی قمار خیانت وغیره

ابهامات در عقیده آغاخانیان نیز وجود دارد. آنها به سادگی میتوانند سایر ادیان را اختیار نمایند. آغا خانیان در کشورهای آسیائی عربی اروپائی امریکا و کانادا زندگی دارند. آنها سخت همدیگر را کمک و معاونت می نمایند بدین عقیده خیلی استوار هستند. آغا خانیان کسانی که از سایر مذاهب به مذهب آنها روی می آورند آنها را پس از شست وشوی و دعا به مذهب خود می آورند. که این عقیده در اکثر مذاهب اسلامی نیز وجود دارد چنانچه در مذهب شیعه و سنی دختران زنان آدم های بد کاره زمانیکه دوباره میخواهند انسان نیک شود. پس از یک شستشوی توبه دعا وخیرات دوباره به جهان سالم باز می گردند.

دختر آغا خان «زهره آغاخان» که با یکی از جوانان مسیحی ازدواج کرده است دروازه تقلید را بر روی دختران جوان آغاخانی باز نموده است زیرا آنان نیز می‌خواهند که قدمی بر قدم مقدس یکی از اهل بیت رهبر روحانی و امام زمان خود بگذارند. به اساس این مذهب والدین حق منع کردن دختران خودرا که خواهش ازدواج با غیر مسلمان را داشته باشند ندارند.

آغاخانیان معتقد اند که هر آنچه را که الله جل جلاله برای مسلمانان حرام قرار داده است برای آنان حلال است. سود خوردن توسط شورای خاص اسماعیلیان که بنام «طریقه» یاد می‌شود با صدور دستوری حلال قرار داده شده است. این امر باعث شده است که مؤسسه قرض دهی «انکشاف اقتصادی آغا خان» که جهت قرض دادن به محتاجین در بدل سود توسط آغا خان تأسیس گردیده است موفقیت چشمگیری داشته باشد.

برنامه‌های مشابهی برای قرض دهی مسلمانان در بدل سود در بیشتر مناطق افغانستان، تاجکستان و پاکستان توسط این مؤسسه به شکل خیلی‌ها سریع جریان دارد و مورد قبول همگانی قرار گرفته است.

اکثر مسلمانان خصوصاً طبقهٔ علماء مسلمانان از افکار، عقاید و اعمال غیر شرعی این مذهب که فعلاً تقریباً دو میلیون اتباع را جدیداْ بخود جلب کرده است بی خبر هستند در حالیکه رهبر و پیشوای روحانی این طایفه مدعی است که وی پیشوای بیشتر از پانزده میلیون اسماعیلی می‌باشد چنانچه ادعا می‌کند که او جانشین مستقیم رسول‌الله صلی الله علیه وسلم می‌باشد.

چنانچه یادآوری شد در گذشته خیلی‌ها مشکل بود که کتاب و یا مرجع دقیق و معتبری در مورد این طایفه بدست آورد، اما حالا این چنین نیست، دو کتاب معتبر این مذهب و یک صفحه انترنتی بزرگ (www.theismaili.org) که مشتمل بر افکار و فرمانهای آغا خان می‌باشد در دسترس همگانی قرار دارد. قابل یاد آوریست که این صفحه طوری سازماندهی شده است که خیلی‌ها مشکل است که عقاید اسماعلیه و یا فرق میان آنان و مسلمانان را از لابلای آن دریافت کند.

آغا خان با همکاری بعضی موسسات و کشورهای اروپایی بزرگترین برنامه انکشافی را در جهان تحت عنوان «برنامه انکشافی آغا خان» یا بنیاد آغا خان آغاز کرده است. این برنامه موسسات خیلی‌ها بزرگ منفعوی و رایگان را در بر می‌گیرد. این برنامه خیلی‌ها سریع و مؤثر در افغانستان، تاجکستان، پاکستان، بنگله دیش، هندوستان، تنزانیا، یوگندا و کینیا مشغول به کار است.

عموماً فعالیت بیشتر آغا خان و یا آغاخانی ها بر مناطق دور دستی است که بنا بر مشکلات اقتصادی و اجتماعی توانایی بدست آوردن یک لقمه نان را ندارند، آنان را بخود جلب نموده در طریقت خود می کشانند.

چنانچه آغاخان با کمک و تعاون کشورهای غربی فعلاً برنامه‌ای را مبنی بر برپا ساختن سرزمین آغاخانی طرح‌ریزی کرده است، این سرزمین شامل بعضی مناطق کوهستانی شرقی افغانستان، مناطق غربی پاکستان وشمال تاجکستان می‌باشد. تحت این برنامه بعضی مناطق بدخشان افغانستان و تاجکستان با بعضی مناطق کوهستانی چترال و گلگت پاکستان با هم یکجا شده و کشور آغاخانی بوجود می‌آورد.

در افغانستان، آغاخان برنامه‌هایی خیلی‌ها بزرگ دیگری بنام تعلیم تربیه ، همکاری با خانواده‌های بی بضاعت، همکاری با زنان خانه نشین، و تأسیس شبکه‌های مخابراتی ساختمان سرک پلها را راه اندازی کرده است. ولایت بامیان و گرد و نواح آن مستقیماً تحت یورش این طایفه قرار دارد. بزرگترین پروگرام مؤسسه آغاخان در افغانستان تحت پوشش تلفونهای موبایل بنام «روشن» که بزرگترین شرکت مخابراتی در افغانستان می‌باشد فعالیت دارد، و همچنان بعضی مکاتب و مدارس طور مستقیم از طریق آغا خان در افغانستان خصوصاً در مناطق ذکر شده تمویل می‌گردد؛ و تنها در شهر کابل نیز چندین کتابخانه عامه تأسیس نموده‌اند. طبق آمار بدست رسیده تا به حال این مؤسسه مبلغ ۷۰۰ میلیون دالر آمریکایی را در برنامه‌های مسمی به انکشاف در افغانستان به مصرف رسانیده است.

در پاکستان سکتور تعلیم و تربیه به آغاخان سپرده شد، مؤسسه تعلیمی آغا خان مسئول این برنامه‌های نصاب تعلیمی این کشور را مراجعه کرده و خیلی‌ها تغییرات مطابق به اصول خود را در آن درج کردند. با بدست آمدن این موقع آغا خان توانست بنیاد یک پوهنتون خیلی‌ها بزرگ را نیز در سال ۱۹۸۳ با سرمایه‌گزاری یک بلیون دالر آمریکایی درین کشور بگذارد. این پوهنتون فعلاً شکل بین‌المللی را بخود گرفته ودر یازده کشور (پاکستان، افغانستان، کینیا، تنزانیا، یوگندا، سوریه، مصر و انگلستان) شاخه‌های مختلف دارد.

قبل ازین این مؤسسه توجه کامل بر اقتصاد پاکستان داشت، بدین لحاظ دست‌درازی در اقتصاد این کشور دارد. این طایفه بطور ظاهر بر علاوه صدها موسسات کوچک سهم‌های بیشتر یکی از بزرگترین بانکهای پاکستان بنام « حبیب بانک » را از آن خود ساخته است. شاخه این بانک در کابل نیز وجود دارد.

بزرگترین برنامه این مؤسسه در پاکستان تحت پوشش «شفاخانه آغا خان» فعال بوده که مرکز آن در شهر کراچی و تقریباً در همه نقاط این کشور نمایندگی‌های جداگانه دارد. درین شفاخانه ، مجهز به سامان آلات و تجهیزات طبی خیلی‌ها پیشرفته می‌باشد که دیگر شفا خانه های منطقه از آن عاری است، بیمارهای شیعه خصوصاً اسماعیلی وآغا خانی بطور رایگان و یا با قیمت خیلی اندک مورد تداوی و علاج قرار می‌گیرند بر عکس بیماران سنی در بدل مبالغ خیلی‌ها بزرگ و احیاناً طاقت فرسا مورد علاج قرار می‌گیرند. در کشور تاجکستان نیز اقتصاد این کشور تقریباً در دام این مؤسسه افتاده است. تحت پوشش اجتماعی، اقتصادی و انکشافی که موسسات کوچک تحت این برنامه‌ای بزرگ اجراء می‌کنند طایفه‌ای آغا خانی مقبولیت زیادی را در میان مردمان مناطق ذکر شده کسب کرده است. کریم آغا خان در حفظ و دوباره اعمار نمودن کهنه کوچه های کابل مساعی بخرچ داده جلوگیر تخریب آن شد. آغا خان پل دوستی بدخشان تاجکستان را اعمار نمود.

زندگی نامه شهزاده کریم حسینی آغا خان

کریم آقا خان (آغا خان) رهبر مذهبی شاخه اسماعلیه مذهب شیعه میباشد. او آغا خان چهارم بوده به تاریخ ۱۳ دسامبر ۱۹۳۶ در کشور سویس تولد گردیده و رهبر مذهب اسماعلیه در اسلام می‌باشد. این رهبر پسر شهزاده علی خان که در گذشته نماینده ملل متحد بود می‌باشد. مادرش مدل فیشن خانم (جان یارد بولر) بود که بعد از ازدواج اسمش را تغیر داد و بنام شهزاده تاج الدوله علی آقا خان یاد می‌شد. محل اقامت آقای خان در قصر ایگلمان در نزدیکی شهر پاریس است. ملکه انگلیس برایش لقب جلالتماب شهزاده را بخشید. کریم آقا خان دوران کودکی اش را در نایروبی (کینیا) سپری کرد. ۹ سال در مکتب لیله (له روزی) درس خواند.در ۱۹۵۹ تحصیلاتش را درپوهنتون (هاوارد) به اتمام رسانید.

بتاریخ ۱۴ اسد ۱۹۵۷ بعد از مرگ پدرکلانش محمد شاه (آقا خان سوم)، کریم آقا خان تبعه انگلیس را اخذ کرد و در عین زمان قرار وصیعت پدرکلانش بحیث رهبر مذهب اسماعلیه نامیده شد. پیروانش معتقد اند که آقا خان در رشتهٔ مستقیم به خاندان پیامبر اسلام رابطه دارد. ازین لحاظ او را یکی از ۴۹ امام می‌شمارند. پیروانش در ۲۵ مملکت جهان تقریباّ به ۲۰ میلیون نفر می‌رسد. درین طایفه قانون است که هرپیرو غرض کمک به دیگران لازم است سالانه ۱۰ فیصد عواید خالص خودرا به بنیاد آغا خان تحویل دهند.

کریم آقا خان یکی از بزرگترین سهمداران اتحادیه های بین‌المللی می‌باشد. بطور مثال در سهمگذاری موترهای فیات و همچنان درسهمگذاری طیارات لوفت هانزا آلمان سهم بزرگ را دارا می‌باشد. بر علاوه او مالک چندین بانک، معادن سنگ‌های قیمتی، چاپخانه‌های رسانه و کتاب، هوتل‌ها، قصرها در سراسر جهان است. همچنان یک کلب اسب دوانی و یگ بندرگاه کشتی‌های لوکس مال ایشان می‌باشد. مالکیت شخصی آقا خان به۷ میلیارد یورو تخمین شده است.

کریم آغاخان در سال ۱۹۶۹ با (خانم سلی کرکه پول) انگلیسی ازدواج نمود و تا سال ۱۹۹۴ باهم یکجا زندگی کردند خانم سلي بعد از ازدواج نامش را تغير داد و اسم بيگوم را به خود گرفت. ازين ازدواج يك دختر (زهرا) و دو پسر (حسين و رحيم) به دنيا آمدند بعد از طلاق از خانم اولش آقا خان بار دوم در سال ۱۹۹۸ با يكي از شاه دخت آلماني بنام( گابري ايلا ) ازدواج كرد. اين خانم فعلاّ بنام ( گابري ايلا اينارا بيگوم) ياد ميشود. ازين ازدواج يك پسر بدنيا آمد. اما فعلا زن و شوهر ازهم جدا اند..