بودیجه ملی افغانستان

                                                                                                                                                       نوشته کریم پوپل

بودیجه ملی افغانستان

بودجه ملی افغانستان شامل بودیجه عادی و انکشافی میباشد .بودیجه ملی سال ۱۳۸۹ تقریباً ۸٫۷۹۳ میلیارد دالرمیباشد، که این رقم شامل فند های توسعوی بوده که خارج ازشبکه های حکومت به مصرف خواهند رسید. مصارف نظر به اهداف آن تقسیم می گردند. مصرف عملی پولی است که به هزینه روزمره دولت مانند معاشات کارمندان و پولیس، مصارفات و خدمات دفاتر وادارات دولتی و خریداری وسایل و ماشین آلات و وسایط نقلیه بمصرف می رسد. بسیاری از این مصارف از مالیات و دیگر منابع داخلی تمویل میگردد. مصرف عملی سال ۱۳۸۹ مبلغ ۲٫۳۹۷ میلیارددالر میباشد.بودجه انکشافی در کنار بودجه عملی قرار دارد. این پول بالای توسعه و بهبود عرضه خدمات به مردم بمصرف می رسد.بودجه انکشافی به دو دسته تقسیم گردیده است.

بودجه انکشافی اصلی : شامل مساعدت انکشافی است که توسط وزارت مالیه از طریق طرزالعمل های حسابدهی دولت اداره می شود و بودجه انکشافی ۱۳۸۹ مبلغ ۲٫۲۸۴ میلیارد دالر است.

بودجه انکشافی خارجی: مبالغی است که تمویل کننده گان آنرا کمک کرده و از طریق طرزالعمل های دولت بمصرف نمی رسد و مستقیماً توسط تمویل کننده گان به شرکای قراردادی توزیع میگردد. بودجه انکشافی خارجی برای سال ۱۳۸۹ مبلغ ۱۱۲ میلیارد دالر میباشد.در مجموع بودجه انکشافی توسط مراجع بین المللی تمویل میگردد، این مراجع در کنفرانس لندن ۱۳۸۹ تعهد نمودند که ۵۰فیصد کمک های انکشافی را از طریق حکومت افغانستان الی اخیر ۱۳۹۱ فراهم خواهد نمود. ایجاد بودجه سالانه یک پروسه مغلق و طویل میباشد. مسوولیت اداره این پروسه مطابق به قانون اساسی به وزارت مالیه سپرده شده است. دوره آماده گی بودجه سالانه مدت یک سال را دربر می گیرد و وزارت مالیه جدول زمانی آنرا ساخته و از آن نظارت میکند.بالاثر همکاری دولهای خارج فعلا هر وزارت خانه افغانستان دارای ستراتیژی وبرنامه ۵ ساله ویا اضافه از آنرا طرح ریزی نمودند. ستراتیژی وزارت مالیه افغانستان از سال ۱۳۸۷الی ۱۳۹۲میباشد درین مدت طرح شده است تا بتدریج کمکهای خارجی تنزیل یافته به عوض آن باید ۸۰ فیصد بودیجه داخلی از طریق منابع داخلی پرداخته شود. بودیجه مالی سال ۱۳۹۰ مبلغ ۲۲۶ ملیاردافغانی (۴٫۸ ملیارد دالر)پس از دوبار رد توسط پارلمان افغانستان بتصویب رسید. که ازازین ۲۲۶ملیاردافغانی مبلغ ۱۵۳٬۹۶۹٬۶۸۵٬۴۲۷ افغانی (۳٫۲۷ ملیارد دالر) برای مصارف بودیجه عادی کشور و بالغ به ۷۲٬۵۵۰٬۲۷۶٬۷۲۳ افغانی معادل ۱٬۵۴۳٬۶۲۲٬۹۰۹ دالر آن بمصرف بودیجه انکشافی میباشد.^[۶] پروژه انکشافی سال ۱۳۹۰عبارتنداز ایجاد سرک حلقوی ولایت بدخشان، جاده ی بزرگ قلعه مراد بیک الی جبل السراج، جاده هرات- چغچران، پروژه آبرسانی ولایت نیمروز، بازسازی میدان هوایی ولایت خوست، اعمار دانشگاه در ولایت بغلان، ادامه کار ساختمان دانشگاه هرات، اعمار دانشگاه در ولایت پکتبا، مراکز مختلف در بخش های وزارت صحت میباشد.

چالشها در عدم تطبیق بودیجه انکشافی

در چند سال گذشته دولت نتوانسته است بودیجه انکشافی خودرا که جز مهم برای کشور است طور صد فیصد بمصرف رساندوعلت آن قرار ذیل اند.طبق بیانات وزارت مالیه افغانستان از شروع سال ۱۳۹۰ تا فعلاً تمامی وزارت خانه ۳۳ % پلان را سال را تطبیق نموده اند.علت عدم تطبیق تاخیر درتصویب پروژه ها عدم امنیت مشکلات اداری ناوقت رسیدن پول ، وسعت پلان به نسبت عدم داشتن کارکن فنی وغیره مسایل میباشد.وعلت عمده آن قرار ذیل میباشد.

1.    اداره وحاکمیت دولتی در ساحه تطبیق پروژه باعث آن میشود که پروژه بتعویق به افتد.

2.    بعضی کمکها وعده میشود ولی در عمل چنین کمک یا نمی رسد یا قسمتی آن میرسد ویا ناوقت می رسد.

3.    بیروکراسی قاغذ پرانی وسایر مسایل اداری باعث عدم تطبیق پروژه میشود.

بودیجه فعالیت وتطبیق پلان وزارت خانه های افغانستان

دولت اسلامی افغانستان در مدت ۹ ماه سال ۱۳۹۰ از ۲۴۹ ملیارد بوددیجه سال صرف ۳۳% که حدود ۸۲ ملیارد افغانی میشود استفاده نموده است. امکان دارد تا اخیر سال ۱۳۹۰ به ۴۰-۴۵ % برسد که مایه خیلی تاسف است.هکذا کسر بودیجه الی ۸۰ فیصد میباشد.

وزارت فواعد عامه

این وزارت یکی از مهمترین وزارت خانه سکتوری افغانستان میباشد. وظیفه این وزارت سروی طرح ونظارت از میدانهای هوائی ، راه و شاهراه ، خطوط آهن را دارد.بودیجه این وزارت درسال ۱۳۹۰ مبلغ ۳۸۰٫۶ میلون دالر میباشدکه در ۵۰ پروژه باید مصرف گردد تافعلاً ۲۱ جدی ۱۳۹۰ حدود ۱۱۴ میلون دالر مصرف گردیه که ۳۲ فیصد میشود.طبق گزارش وزارت از ۵۰ پروژه ۱۷ پروژه قبلاً تکمیل گردیده است . ۲۲ پروژه تحت کار ۱۱ پروژه در حالت دواطلبی قرار دارد.مهمترین پروژه های این وزارت ترمیم واعمار سرک قیصار بالا مرغاب ،قلعه مراد بیگ جبلالسراج شهراه ارلملک ، واشکاشم فیض آباد میباشد. مهمترین شهراه که افسانه شده است سرک قیصار بالا مرغاب است که امکان دارد هرگز اعمار نگردد تطبیق این سرک شهراه حلقوی افغانستان را تکمیل می نماید. ^[۷]

وزارت صحت عامه

وزارت صحت عامه در سال ۱۶۴٫۷میلون دالر پلان داشت که تا فعلاً ۴۲ فیصد تطبق گردیده است .این وزارت دارای ۴۰ پروژه انکشافی میباشد که پروژه ها ساختمانی و سایر مسایل میباشد. علت عدم تطبیق تدارک مواد میباشد. که وقت زیاذ را در بر میگیرد.

گزارش تطبیق پلان ۹ ماهه وزارت خانه های افغانستان

نام وزارت	%تطبیق پلان		نام وزرات	%تطبیق پلان
اداره ملی مبارزه باحوادث	صفر		وزارت تحصیلات عالی	۲۱
کمیسیون مستقل انتخابات	صفر		وزارت معارف	۲۸
کمیسیون مستقل حقوق بشر	صفر		وزارت عودت مهاجرین	۴۰
اداره جیودیزی و کارتوگرافی	صفر		وزارت اقتصاد	۱۶
شرکت بریشنا	۱		وزارت امور زنان	۴۴
آبرسانی وکانالیزاسیون	۲		وزارت زراعت	۳۶
اداره عالی مبارزه بافساد اداری	۳		وزارت انرژی و آب	۳۱
وزارت امورخارجه	۴		وزارت فواید عامه	۲۶
وزارت اطلاعات و فرهنگ	۵		وزارت انکشاف دهات	۴۷
وزارت دفاع ملی	۹		وزارت هوانوردی و ترانسپورت	۳۳
وزارت تجارت و صنایع	۱۰		وزارت اقوام و قبایل	۴۸
معادن و اقتصاد	۱۴		وزارت مبارزه با مواد مخدر	۱۸
دفتر ریاست جمهوری افغانستان	۱۷		وزارت انکشاف شهری	۳۸
وزارت مخابرات	۵۷		وزارت عدلیه	۴۸
صحت عامه	۴۰		دادستانی کل	۴۲
مجلس بزرگان	۲۱		اداره ارگان های محل	۱۷
مجلس نمایندگان	۳۱		اداره محیط زیست	۶۸
اداره امور	۳۷		آکادمی علوم	۳۷
دادگاه عالی	۴۳		کمیته ملی المپیک	۸۷
وزارت مالیه	۴۲		اداره کنترل و تفتیش	۲۷
وزارت حج و اوقاف	۴۸		اداره کوچی ها	۴۲
وزارت تجارت	۱۰		اداره بریشنا	۱
وزارت امور داخله	۱۸		برد مستقل کابل جدید	۳۵

کسر بودیجه در افغانستان

زمانیکه که یک کمپنی یا یک وزارت ویا دولت مصارفش نسبت عوایدش ازدیاد یابد کسر بودیجه صورت میگیرد.کسر بودیجه در اکثر کشورهای جهان حتا امریکا نیز رخ میدهد.یکی از علل مهم بلند وپائین رفتن قیمت اسعار ،اجناس،و تغیرات در قیمت اجناس میباشد. تطبیق ننمودن پلان ۱۰۰% و ده ها مشکلات دیگر نیز کسر بودیجه را بار میاورد.