هشتم مارچ و نهضت زنان در افغانستان

روز هشتم مارچ نهاد مبارزات سیاسی و اجتماعی زنان جهان برای دفاع و بدست آوردن حقوق شان می‌باشد. برگذاری محافل این روز به عنوان یک رویداد سیاسی سوسیالیستی در بین احزاب سوسیال آمریکا، آلمان و اروپای شرقی آغازگردید، که بعدها در فرهنگ بسیاری از کشورهای دیگر آمیخته شد. در سال ۱۹۷۷، به پیشنهاد فدراسیون دموکراتیک جهانی زنان، سازمان ملل، روز هشتم مارس را بنام روز جهانی زن نام گذاری کرد. سازمان ملل انگیزه خود را بر گزینش روز هشتم مارچ، در پیوند با تظاهرات زنان کارگر در سال‌های ۱۸۷۵و ۱۹۱۱، بیان کرده این روز خجسته را بنام روز زن نام نهاد. روز جهانی زنان در کشورهای آسیائی بخصوص در کشورهای اسلامی که روز تا روز حقوق زنان پامال شده می‌رود خیلی از اهمیت برخورد دار است. آزادی که زنان کشورهای اسلامی ۳۵ سال قبل داشت کنون از دست داده است. کنون اکثریت قشر مترقی افغانستان از این روز خجسته جشن گرفته آنرا بعنوان روز فر خنده برای زنان کشور محسوب می‌دارند.

تاریخچه مختصر روز هشتم مارچ پس از اختراح ماشین بخار در اروپا و آمریکا تعداد کارگران و فابریکه‌ها ازدیاد یافت. درین فابریکه جات تعداد از زنان نیز جذب گردیدند؛ ولی در آن زمان مزد زنان کمتر از مردان بود. حقوق دوران حاملگی، رخصتی پس از حامله وجود نداشت. مقدار ساعات کار به ۱۱-۱۲ ساعت می‌رسید واین برای زنان که هم در خانه کار می‌نمودند و هم در فابریکه خیلی طاقت فرسا بود. « در روز ۸ مارس ۱۸۷۵ زنان كارگر كارخانجات نساجی در شهر نیویورك برای بهبود شرایط كارشان و در اعتراض به پایین بودن سطح دستمزد شان ، دست به تظاهرات زدند. این حركت به درگیری قهر آمیز با پولیس آمريکا انجامید و پولیس بطور وحشیانه به تطاهرات حمله کرد و آنرا سركوب نمود. عده ای از زنان تظاهر كننده زخمی و دستگیر شدند. اين مسئله باعث شد که زنان کارگر ديگر هم کم کم به حقوق انسانی خود آگاهی پيدا کنند . و سعی کنند که راه آنها را ادامه بدهند . حركت اعتراضی هر سال به حالت آشكار و یا مخفی در کارخانه های مختلف ادامه پیدا کرد. روز ۸ مارس ۱۹۰۷ مجددا کارگر زنان نساجی آمریكا با خواست ۱۰ ساعت كار روزانه دست به تظاهرات می زنند كه این بار هم تظاهرات آنها با سركوب پولیس روبرو می گردد و به دستگیری بسیاری از زنان منجر می شود. در این تظاهرات عده ی زیادی از مردان كارگر و زنان طبقات دیگر جامعه نیز شركت می كنند. در سال ۱۹۰۸ حزب سوسیالیست آمریكا به تشكیل كمیته ملی زنان برای كمپین حق رأی زنان در انتخابات اقدام می كند و در مارس همان سال كارگران زن بافنده سوزنی با خواست ممنوع كردن كار برای كودكان و كسب حق رأی زنان درنیویورك تظاهرات می كنند. رویدادهای ۸ مارس همان سال سبب گردید كه در سال بعد یعنی سال ۱۹۰۹ این روز بعنوان نخستین روز ملی زنان در آمریكا تثبیت شود. این روز كم كم به روز مخالفت زنان كارگر با دولت و كارفرمایان سرمایه دار ، برای بهبود شرایط كار و کسب حقوق اجتماعی برای كل زنان در سراسر دنیای صنعتی ، تبدیل می گردد. کنگره ی بین المللی سوسیالیستها كه در سال ۱۹۱۰ در كپنهاگ دانمارك برگزار گردید ، " كلارا زتكین " زن سوسیالیست از حزب سوسیال دموكرات آلمان ۸ مارس را بعنوان روز جهانی مبارزه زنان پیشنهاد می كند. کنگره این پیشنهاد را تصویب میكند. یك میلیون زن سوسیالیست و كارگر و دیگر اقشار اجتماعی همراه مردان خواهان حقوق سیاسی ـ اجتماعی برابر برای همه زنان و مردان شدند . آنها در ۸ مارس سا ل ۱۹۱۱ در كشورهای آلمان ، دانمارك ، سویس و استرا لیا تظاهراتی بر پا می کنند . و با جشن و سخنرانی ، خواهان حق رأی ، حق كار و آموزش حرفه ای برای زنان شدند. در همین سال در روسیه و چین هم تظاهراتی به مناسبت ۸ مارس بر گزار شد در مدتی كمتر از یك هفته از ۸ مارس در آتش سوزی " تریانكل" در شهر نیویورك به خاطر نبود دستگاههای امنیتی و بدی شرایط كار، ۱۴۹ زن كارگر در آتش سوختند. همين موضوع باعث شد که تظاهرات ۸ مارس سال بعد به طور وسیعی در سراسر دنیای متمدن برگزار گردید و بدی شرايط کار، مورد اعتراض قرار گيرفته و محكوم گردید. با شروع جنگ جهانی اول ، ميليونها مرد به جبهه ها گسيل شدند . زنان سوسیالیست در این سالها تظاهرات ۸ مارس را بر علیه جنگ و كشتار و خرابی ناشی از آ ن برگزار کردند.

در ۸ مارس ۱۹۱۷ در روسیه زنان علیه افزایش قیمت ها، تعطیلی كارخانجات و اخراج كارگران دست به تظاهرات زدند. این تظاهرات در رویداد انقلاب فوریه همان سال در روسیه تأثیر زیادی داشت. در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم تا اوایل دهه ۶۰ روز جهانی زن جلوه چندانی نداشت . چون زنان توانسته بودند به مقدار زيادی از خواستهای خود دست يابند. با رشد جنبش زنان در دهه ۶۰ این روز هم بار دیگر اهمیت یافت. سال ۱۹۷۵ از طرف سازمان ملل متحد ، سال بین المللی زنان اعلام شد و دو سال بعدتر یعنی سال ۱۹۷۷ یونسكو ۸ مارس را به عنوان روز جهانی زن، به رسمیت شناخت. از آن روز به بعد ، در چنين روزی مردان به زنان گل يا هديه تقديم می کنند و بدينوسيله از مبارزات انسانی زنان قدردانی می کنند. » در سالهای اخیر با توجه به شرایط نا بسامانی كه برای زنان در سراسر جهان و بخصوص برای زنان كارگر در كشورهايی با حكومت دینی ، ایجاد شده است، خیلی دشوار تمام شده است. زنان این حکومتها در تلاش رهائی از فقر و خشونت میباشند.

نهضت زنان در افغانستان نهضت زنان در افغانستان، در زمان شاه امان الله خان شکل گرفت که محور اصلی آنرا پیشرفت و نجات زنان از محرومیت های که دامنگیر بیشتر آنان در این کشورشده بود، تشکیل می داد. هدف این نهضت فراهم آوری حقوق و آزادی های زنان در بیشتر عرصه ها بخصوص تعلیم و تربیه، حق تحصیل، حق کار، آزادی بیان و فعالیت های سیاسی و مدنی و سفر های تحصیلی زنان بخارج از این کشور بود. . در دورهٔ امانی، انجمن حمایت نسوان در کابل تاسیس شد که بیشتر در راستای آموزش سواد، دوخت و بافت و امور منزل فعالیت می‌کرد. در زمان محمدظاهر شاه در سال ۱۳۲۲ اتحادیه زنان که بیست زن در آن عضویت داشتند، مؤسسه عالی نسوان را در مرکز شهر کابل با هدف تشکل، آموزش و روشنگری زنان افغان تاسیس کردند. با پیشنهاد و پیگیری بی‌بی زینب، خواهر امان‌الله شاه، یک قطعه زمین به این مؤسسه اختصاص یافت و در آن کودکستان، مکتب، سینما و دفترهای کار ساخته شد. مکتب آن به سوادآموزی برای زنان بزرگسال می‌پرداخت. فعالیت مؤسسه عالی نسوان به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای محدود بود. نام این مؤسسه در سال ۱۳۴۲ به «میرمنو تولنه» تغییر یافت و زیر نظارت وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان قرار گرفت و فعالیت آن به سمت «انکشاف مزید نهضت زنان و اشتراک آنها در امور مهمه معطوف گردید تا موقف زن را در جامعه افغانی بطور سالم تقویه نماید». مؤسسه نسوان در ابتدای دهه ۱۹۷۰ روز ۱۴ جون هر سال را برای بزرگداشت مقام مادر، روز مادر نامگذاری کرد. بعداً صالحه فاروق اعتمادی به مدیریت میرمنو تولنه رسید. او به مکتب مسلکی دمیرمن و تولنه توجه خاص داشت و برای تحصیل دختران افغان در خارج از این کشور به آنان کمک می‌کرد. در سال ۱۳۴۴ (نوامبر ۱۹۶۵ میلادی) سازمان دموکراتیک زنان افغانستان توسط دوکتور آناهیتا راتب زاد، ثریا پرلیکا، کبرا علی، حمیده شیرزی، مومنه بصیر و جمیله کشتمند در کابل بنیان گذاشته شد. از فعالیت‌های این گروه می‌توان به برپایی تظاهرات‌هایی در جهت حقوق زنان اشاره کرد. برای اولین بار در افغانستان، زنان در تظاهرات مظاهره سه عقرب که توسط گروه‌های چپ‌گرا سازمان‌دهی شده بود، شرکت کردند. در سال ۱۳۴۷ (۱۹۶۸ میلادی) برخی از اعضای محافظه کار ولسی جرگه می‌خواستند قانونی برای منع تحصیل دختران افغان در خارج کشور به تصویب برسانند ولی با سازماندهی سازمان زنان، صدها دختر علیه این پیشنهاد تظاهرات کرده و آن را مغایر با قانون اساسی افغانستان و تساوی حقوق زن و مرد دانستند. در نتبجه، ولسی جرگه از این پیشنهاد صرف نظر کرد. در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) اعضای جناح افراطی «جوانان مسلمان» بر علیه پوشیدن لباس کوتاه و شیک پوشی زنان، به پای دختران و زنانی که لباس کوتاه به تن داشتند، فیر کردند و گاه به روی بعضی آنها با تیزاب اسید پاشی کردند. سازمان زنان بیش از ۵۰۰۰ زن و دختر در شهر کابل را سازمان‌دهی کرد و با تظاهراتی گسترده از حکومت وقت خواهان بازرسی و مجازات عاملین این کار شدند. حکومت نیز تعدادی از عاملین را دستگیر و زندانی کرد. «شوراهای ولایتی زنان که از سازمان‌های زنان بسیار قدیمی در افغانستان و منطقه بود، در این زمان تاسیس شدند. این شوراها دارای ۱۶۵ هزار عضو در ۳۱ شورای ولایتی، ۲۵ شورای شهری، ۳۸ شورای ناحیوی، ۲۵ شورای ولسوالی و ۳۱۰۰ سازمان اولیه بود. دکتر آناهیتا راتب زاد که علاوه بر عضویت سازمان دموکراتیک زنان افغانستان، نماینده مردم کابل در پارلمان دوره ۱۲ نیز بود در ایجاد شوراهای ولایتی زنان نقش مهمی داشت.» در زمان داود خان میرمنو تولنه فعال بود ولی فعالیت سیاسی زنان محدود گردید. پس از هفت ثور سازمان زنان تاسیس گردید که علاوه بر فعالیتهای داخلی ارتباط مستقیم با سایر سازمانها و نهادهای خارجی ارتباط داشت. در دوره مجاهدین فعالیت زنان بکلی محدود و کوچک گردیده بود. دو تنظیم یکی حزب اسلامی و جمیعت اسلامی دارای شورای زنان بود. باقی زن را برسمیت نمی شناختند. بد ترین دوره در تاریخ زنان افغانستان دوره طالبان است. در بسیاری از فامیلها زنان نفقه آور فامیل بودند . طالبان برای زنان حق کار در بیرون را نداد بدین ترتیب به هزاران فامیل تباه شدند. همه حقوق انسانی زن بر بربادی رفت. زن صرف منیحیث برده در منزل باقی مانده بود. پس از گم شدن حکومت طالبان، بر اساس توافقات کنفرانس بن، در قوس ۱۳۸۰ وزارت امور زنان افغانستان در چوکات اداره مؤقت افغانستان تاسیس شد. اکنون سازمان‌های زنان از جمله کمیته مشارکت سیاسی زنان افغانستان، شبکه زنان افغانستان، اتحادیه سراسری زنان افغانستان، کمپاین پنجاه در صد، زنان جوان برای تغییر، جمعیت انقلابی زنان افغانستان (راوا)، مؤسسه شهدا و غیره در افغانستان در جهت حقوق زنان در افغانستان فعالیت می‌کنند. علاوه بر این نهاد ها و سازمانهای زنان افغان در کشورهای خارج مانند شورای زنان اروپا امریکا آسرلیا در ارتباط با نهادهای زنان افغانستان همکاری دارند. کنون زنان حق رخصتی حاملگی , حق کار در هر بخش , حق در خواست میراث, حق مساوی در رای دهی انتخابات وغیره را دارند . امیدواریم زنان وطن دیگر از پا نه افتاده این روند را تقویه بخشند.

زنان مبارز افغانستان-- در حالت موجوده زنان فعال افغان قرار ذیل اند. شکریه بارکزی، ملالی جویا، فرخنده زهرا نادری، صالحه وهاب واصیل،شرین نظیری، شیما غفوری، زرغونه عبیدی،معصومه عصمتی وردک آریانا سعید، شفیقه یارقین، شینکی کروخیل ,نفیسه مبارز، ثریا پرلیکا ,عذرا جعفری ,فریده انوری, نرگس مجاهد سادات، محبوبه کارمل، جنرال خاتول، خدیجه شیرباز، فوزیه کوفی، حسنیه صافی، جنرال سهیلا صدیق، زلیخا پوپل، فتانه مقتدر، عزیزه عنایت، گلالی اچکزی، حسن بانو غضنفر، آمنه افضلی، داکتر حبیبیه سرابی، سیما سحر، ثریا لیل، زهره یوسفی، خدیجه احراری، , بهار سیعد، آرزو پوپل، داکتر راضیه هوتکی, نادیه فضل ,حمیرا ثاقب , ناهید صدیق علومی , نیلاب سلام ,ذکیه کهزاد شکریه عرفانی , سحر جان , حسنیه عثمان ,زهره رهگذر, مکی ظهری و غیره میباشد. زنده باد مادر این تحفه بهشت منابع که این مقاله از آن ترتیب شده سایت آزادی نهضت زنان افغانستان. http://da.azadiradio.org/content/transcript/24516413.html زنان سر شناس و تاریخچه نهضت زنان نوشته شرین نظیری. www.Voiceofwomenafg.blogspot.com جنبش زنان در افغانستان ویکی پیدیا فارسی . https://fa.wikipedia.org/…/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B2%… ســـابقه جنبـــش اجتمـــاعی زنـــان نوشته مجید هراتی شندی در وبگاه خاوران http://www.khawaran.com/…/%D8%B3%D9%80%D9%80%D9%80%D8%A7%D8… تاریخچه هشتم مارچ نوشته شرین نظیری در ویب بلاک وایس آف وومن http://voiceofwomenafg.blogspot.dk/2015/…/blog-post_41.html…